Uw aansluiting herkennen
In België en Nederland worden woningen typisch op één van volgende wijzen aangesloten:
Monofase 1x230V
Dit is het eenvoudigste type aansluiting. Uw lokale elektriciteitsverdeler levert 2 koperdraden met daartussen 230V wisselspanning. Het is mogelijk, maar niet noodzakelijk, dat één van beide geleiders bij de verdeler (transformator) aan de grond ligt. Deze geleider wordt dan nulgeleider of neuter genoemd. Merk op dat, in tegenstelling tot de aardingsdraad, een nulgeleider wel degelijk stroom voert en het daarom doorgaans niet veilig is deze aan te raken.
Figuur 1: Een typische elektriciteitsmeter met monofase. Je kan dit zien aan het symbool in de linker onderhoek. Deze aansluiting heeft een maximaal vermogen van 230V x 40A = 9200 Watt
Driefase 3x230V (driehoekschakeling)
In dit geval levert uw lokale elektriciteitsverdeler 3 koperdraden. Tussen elk paar draden staat 230V wisselspanning.
In uw verdeelkast worden de 3 circuits van 230V netjes verdeeld over alle verbruikers van uw woning op een dusdanige manier dat elke fase gemiddeld 1/3e van uw verbruik voor zijn rekening neemt.
Het totaal beschikbaar vermogen in de woning is daarbij gelijk aan met A het Ampèrage van de aansluiting.
U herkent dit type aansluiting doorgaans aan een kleine driehoek op uw elektriciteitsmeter in plaats van het lijntje weergegeven in Figuur 1. Het maximale Ampèrage van uw aansluiting staat eveneens op de elektriciteitsmeter vermeld.
Driefase 3x400V+N (sterschakeling)
In dit geval komen er in uw woning 4 draden toe:
- 1 nulgeleider of neuter, vaak blauw gekleurd, die bij de verdeler (transformator) aan de grond ligt.
- 3 fasedraden. Tussen elke fasedraad en de neuter meet men 230V wisselspanning. Tussen elk paar fazedraden meet men 400V. De fasedraden zijn onderling 120° in fase verschoven.
Opnieuw worden in uw verdeelkast de 3 circuits van 230V verdeeld over alle verbruikers, waarbij de blauwe draad (neuter) gemeenschappelijk is.
Het totaal beschikbaar vermogen in de woning is gelijk aan met A het Ampèrage van de aansluiting.
U herkend dit type aansluiting aan een ster op uw elektrictiteitsmeter in plaats van het lijntje weergegeven in Figuur 1.
Voordelen van Driefasenspanning
Merk op dat onafhankelijk van welke aansluiting u heeft, het merendeel van de toestellen in uw woning gewoon werkt op monofase. De 2 koperdraden worden daarbij aangesloten op beide polen van elk stopcontact en leveren de nodige energie. Toch heeft monofase enkele nadelen:
- Elektrische motoren die werken op monofase ondervinden een dood punt, te vergelijken met het moment waarop uw voeten tijdens het fietsen voortdurend van functie moeten wisselen zodra de trappers verticaal staan. Dit maakt monofase in regel ongeschikt voor industriële toepassingen met hoge vermogens, en is bijvoorbeeld ook de reden waarom uw stofzuiger zoveel lawaai maakt voor wat uiteindelijk een eerder beperkt vermogen is.
- De stroomgenerator in een elektriciteitscentrale werkt in essentie op dezelfde manier als een elektrische motor, met dat verschil dat elektrische energie wordt opgewekt in plaats van verbruikt. Ook hier geldt de regel dat een mono-fase systeem niet de meest efficiënte manier is om de bewegingsenergie om te zetten in elektrische energie.
Het Belgische en Nederlandse elektriciteitsnet maken daarom gelijk van driefasenspanning. Dit merk je onderandere aan hoogspanningsmasten die telkens een veelvoud van 3 draden voeren.
..en waar komt de neuter dan vandaan?
De nuldraad of neuter wordt pas bij uw lokale elektriciteitsverdeler toegevoegd op het moment dat de hoogspanning van het net wordt omgezet naar 230V (400V) laagspanning. De neuter ligt sbij uw verdeler steeds aan de grond. Dit betekent echter geenszins dat de neuter geen stroom voert en zonder problemen kan aangeraakt worden.
Merk op dat naast de stroomvoerende draden uw woning eveneens over een aardingsnetwerk beschikt, doorgaans uitgevoerd in geel-groen gestreepte draden. Het aardingsnetwerk ligt ook aan de grond maar in tegenstelling tot de neuter gebeurt dit niet bij uw verdeler maar in uw eigen woning, met een metalen pin of aardingslus under de fundering. De functie van het aardingsnetwerk is gevaarlijke stromen van slecht werkende toestellen veilig afleiden naar de grond zodat ze bij aanraking niet door uw lichaam gaan lopen.
Toestellen die worden aangesloten op driefasenspanning
Volgende huishoudelijke toestellen worden vaak aangesloten op driefasenspanning (indien aanwezig):
- Elektrische Kookplaten: merk op dat de meeste elektrische kookplaten voor gebruik met driefasenspanning ook perfect kunnen worden aangesloten op monofase. De meeste toestellen met 4 kookplaten kan je als het ware scheiden in een links gedeelte (2 kookplaten) en een rechts gedeelte (2 kookplaten) die elk op een eigen fase worden aangesloten. Als je in je woning enkel over monofase beschikt sluit je dezelfde fase aan voor zowel het linkse als het rechtse gedeelte. Merk op dat in dat geval wel moet gebruik gemaakt worden van een zware zekering en dikke koperdraden zodat ook bij gebruik van de 4 platen tegelijk het nodige vermogen kan geleverd worden door die ene fase.
- Elektrische warmwater boiler: te verkrijgen in zowel monofase als driefase uitvoering. Die laatste heeft als voordeel dat het vermogen netjes wordt verdeeld over elk van de 3 fasen.